یتیم در قرآن

سوره دو بقره

و چون از فرزندان اسرائيل پيمان محكم گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر و خويشان و يتيمان و مستمندان احسان كنيد و با مردم (به زبان) خوش سخن بگوييد و نماز را به پا داريد و زكات را بدهيد آنگاه جز اندكى از شما (همگى) به حالت اعراض روى برتافتيد (83)

نيكوكارى آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و (يا) مغرب بگردانيد بلكه نيكى آن است كه كسى به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب (آسمانى) و پيامبران ايمان آورد و مال (خود) را با وجود دوست داشتنش به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راه ‏ماندگان و گدايان و در (راه آزاد كردن) بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زكات را بدهد و آنان كه چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زيان و به هنگام جنگ شكيبايانند آنانند كسانى كه راست گفته ‏اند و آنان همان پرهيزگارانند (177)

 از تو مى‏پرسند چه چيزى انفاق كنند (و به چه كسى بدهند) بگو هر مالى انفاق كنيد به پدر و مادر و نزديكان و يتيمان و مسكينان و به در راه‏ مانده تعلق دارد و هر گونه نيكى كنيد البته خدا به آن داناست (215)

و در باره يتيمان از تو مى‏پرسند بگو به صلاح آنان كار كردن بهتر است و اگر با آنان هم زيستى كنيد برادران (دينى) شما هستند و خدا تباه كار را از درستكار بازمى‏ شناسد و اگر خدا مى‏ خواست (در اين باره) شما را به دشوارى مى ‏انداخت آرى خداوند توانا و حكيم است (220)

و با زنان مشرك ازدواج مكنيد تا ايمان بياورند قطعا كنيز با ايمان بهتر از زن مشرك است هر چند (زيبايى) او شما را به شگفت آورد و به مردان مشرك زن مدهيد تا ايمان بياورند قطعا برده با ايمان بهتر از مرد آزاد مشرك است هر چند شما را به شگفت آورد آنان (شما را) به سوى آتش فرا مى‏ خوانند و خدا به فرمان خود (شما را) به سوى بهشت و آمرزش مى‏ خواند و آيات خود را براى مردم روشن مى‏ گرداند باشد كه متذكر شوند (221)

سوره چهار نسا

و اموال يتيمان را به آنان (باز)دهيد و (مال پاك) و (مرغوب آنان ) را با (مال) ناپاك (خود) عوض نكنيد و اموال آنان را همراه با اموال خود مخوريد كه اين گناهى بزرگ است (2)

و اگر در اجراى عدالت ميان دختران يتيم بيمناكيد هر چه از زنان (ديگر) كه شما را پسند افتاد دو دو سه سه چهار چهار به زنى گيريد پس اگر بيم داريد كه به عدالت رفتار نكنيد به يك (زن آزاد) يا به آنچه (از كنيزان) مالك شده‏ ايد (اكتفا كنيد) اين (خوددارى) نزديكتر است تا به ستم گراييد (و بيهوده عيال‏وار گرديد) (3)

و يتيمان را بيازماييد تا وقتى به (سن) زناشويى برسند پس اگر در ايشان رشد (فكرى) يافتيد اموالشان را به آنان رد كنيد و آن را (از بيم آنكه مبادا) بزرگ شوند به اسراف و شتاب مخوريد و آن كس كه توانگر است بايد (از گرفتن اجرت سرپرستى) خوددارى ورزد و هر كس تهيدست است بايد مطابق عرف (از آن) بخورد پس هر گاه اموالشان را به آنان رد كرديد بر ايشان گواه بگيريد خداوند حسابرسى را كافى است (6)

و هر گاه خويشاوندان يتيمان و مستمندان در تقسيم (ارث) حاضر شدند (چيزى) از آن را به ايشان ارزانى داريد و با آنان سخنى پسنديده گوييد (8)
آنان كه اگر فرزندان ناتوانى از خود بر جاى بگذارند بر (آينده) آنان بيم دارند بايد (از ستم بر يتيمان مردم نيز) بترسند پس بايد از خدا پروا دارند و سخنى (بجا و) درست گويند (9)
در حقيقت كسانى كه اموال يتيمان را به ستم مى‏خورند جز اين نيست كه آتشى در شكم خود فرو مى‏برند و به زودى در آتشى فروزان درآيند (10)

و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك مگردانيد و به پدر و مادر احسان كنيد و در باره خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و همسايه خويش و همسايه بيگانه و همنشين و در راه‏ مانده و بردگان خود (نيكى كنيد) كه خدا كسى را كه متكبر و فخرفروش است دوست نمى ‏دارد (36)

و در باره آنان راى تو را مى‏پرسند بگو خدا در باره آنان به شما فتوا مى‏دهد و (نيز) در باره آنچه در قرآن بر شما تلاوت مى‏شود در مورد زنان يتيمى كه حق مقرر آنان را به ايشان نمى ‏دهيد و تمايل به ازدواج با آنان داريد و (در باره) كودكان ناتوان و اينكه با يتيمان (چگونه) به داد رفتار كنيد (پاسخگر شماست) و هر كار نيكى انجام دهيد قطعا خدا به آن داناست (127)

سوره شش اعراف

و به مال يتيم جز به نحوى (هر چه نيكوتر) نزديك مشويد تا به حد رشد خود برسد و پيمانه و ترازو را به عدالت تمام بپيماييد هيچ كس را جز به قدر توانش تكليف نمى‏كنيم و چون (به داورى يا شهادت) سخن گوييد دادگرى كنيد هر چند (در باره) خويشاوند (شما) باشد و به پيمان خدا وفا كنيد اينهاست كه (خدا) شما را به آن سفارش كرده است باشد كه پند گيريد (152)

و (بدانيد) اين است راه راست من پس از آن پيروى كنيد و از راه‏ها(ى ديگر) كه شما را از راه وى پراكنده مى‏ سازد پيروى مكنيد اينهاست كه (خدا) شما را به آن سفارش كرده است باشد كه به تقوا گراييد (153)

 

سوره هشت انفال

و بدانيد كه هر چيزى را به غنيمت گرفتيد يك پنجم آن براى خدا و پيامبر و براى خويشاوندان (او) و يتيمان و بينوايان و در راه‏ ماندگان است اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدايى (حق از باطل) روزى كه آن دو گروه با هم روبرو شدند نازل كرديم ايمان آورده ‏ايد و خدا بر هر چيزى تواناست (41)

سوره هفده اسرا

و به مال يتيم جز به بهترين وجه نزديك مشويد تا به رشد برسد و به پيمان (خود) وفا كنيد زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد (34)

و چون پيمانه مى ‏كنيد پيمانه را تمام دهيد و با ترازوى درست بسنجيد كه اين بهتر و خوش فرجام‏تر است (35)

و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن زيرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد (36)

سوره هجده کهف

و اما ديوار از آن دو پسر (بچه) يتيم در آن شهر بود و زير آن گنجى متعلق به آن دو بود و پدرشان (مردى) نيكوكار بود پس پروردگار تو خواست آن دو (يتيم) به حد رشد برسند و گنجينه خود را كه رحمتى از جانب پروردگارت بود بيرون آورند و اين (كارها) را من خودسرانه انجام ندادم اين بود تاويل آنچه كه نتوانستى بر آن شكيبايى ورزى (82)

سوره پنجاه ونه حشر

آنچه خدا از (دارايى) ساكنان آن قريه‏ ها عايد پيامبرش گردانيد از آن خدا و از آن پيامبر (او) و متعلق به خويشاوندان نزديك (وى) و يتيمان و بينوايان و درراه‏ماندگان است تا ميان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه را فرستاده (او) به شما داد آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت بازايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت‏ كيفر است (7)

سوره هفتادوشش انسان

و به (پاس) دوستى (خدا) بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏ دادند (8)

ما براى خشنودى خداست كه به شما مى‏خورانيم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏ خواهيم (9) سوره هشتادونه فجر ولى نه بلكه يتيم را نمى ‏نوازيد (17) و بر خوراك(دادن) بينوا همديگر را بر نمى‏ انگيزيد (18) و ميراث (ضعيفان) را چپاولگرانه مى‏ خوريد (19) و تو چه دانى كه آن گردنه (سخت) چيست (12) بنده‏اى را آزادكردن (13) يا در روز گرسنگى طعام ‏دادن (14) به يتيمى خويشاوند (15) يا بينوايى خاك ‏نشين (16) علاوه بر اين از زمره كسانى باشد كه گرويده و يكديگر را به شكيبايى و مهربانى سفارش كرده ‏اند (17) سوره نودو سه ضحی مگر نه تو را يتيم يافت پس پناه داد (6) و تو را سرگشته يافت پس هدايت كرد (7) و تو را تنگدست‏ يافت و بى‏ نياز گردانيد (8) و اما (تو نيز به پاس نعمت ما) يتيم را ميازار (9) و گدا را مران (10) و از نعمت پروردگار خويش (با مردم) سخن گوى (11) سوره یکصدوهفت ماعون

آيا كسى را كه (روز) جزا را دروغ مى‏ خواند ديدى (1)

اين همان كس است كه يتيم را بسختى مى ‏راند (2)

و به خوراك ‏دادن بينوا ترغيب نمى‏ كند (3)

پس واى بر نمازگزارانى (4)

كه از نمازشان غافلند (5)

آنان كه ريا مى‏كنند (6)

و از (دادن) زكات (و وسايل و مايحتاج خانه) خوددارى مى‏ ورزند (7)

 

گفتا که ای بنده من تو از منی بسوی من خواهی گشت-----------------یکبار اگر توبه کنی بسوی نور خواهی گشت   محقق و نویسنده: سیروس مجللی www.quran19.ir